Սա հատված է Վիլյամ Սարոյանի «Ցուրտ օրը» պատմվածքից (կարող ես կարդալ, հետաքրքիր պատմվածք է:): Տեսեք, թե ինչպես է պատմում այն մասին, որ չգիտի ինչ գրի և այդ դեպքերում ինչ է գրում:
Պատմիր ցուրտ օրվա մանր-մունր, անկարևոր բաներից, երբ միտքդ քարացել էր, ձեռք ու ոտքդ սառել: Պատմիր, թե ինչ էիր ուզում գրել, բայց չկարողացար: Ահա թե ինչ էի ասում ինքս ինձ: Սուրճ խմելուց հետո այսօր առավոտյան այստեղ եկա կարևոր մի պատմվածք գրելու համար: Սուրճն ինձ տաքացրել էր ու չէի պատկերացնում, թե ինչքան ցուրտ է: Թուղթ վերցրեցի և սկսեցի մտմտալ, թե ինչ եմ մտադիր ասել այդ կարևոր պատմվածքում, որն արդեն չի գրվի, քանի որ եթե կորցնում եմ մի բան, կորցնում եմ ընդմիշտ, ինչպես այդ պատմվածքը, որ ընդմիշտ կորած է ինձ համար, ցրտի պատճառով: Ցուրտը մարմինս է մտել, համրացրել է ինձ ու ստիպում է վեր թռչել աթոռի վրայից ու վարժություններ անել: Է ինչ, կարող եմ հենց դա ձեզ պատմել:
Կարող եմ պատմել, թե իրենից ինչ էր ներկայացնելու այդ պատմվածքը՝ որքան հիշում եմ, բայց որը չգրեցի ու կորսված է այլևս: Դա որոշ պատկերացում կտա ձեզ, թե ինչպես եմ գրում:
Հայտնեմ ձեզ, թե ինքս ինձ ինչ էի ասում այսօր առավոտյան, երբ մտմտում էի այդ պատմվածքը:
Պատկերացրու Ամերիկան՝ ինքս ինձ ասում էի առավոտյան : Ամբողջությամբ: Քաղաքները, բոլոր շինությունները, բոլոր մարդկանց, նրանց գալն ու գնալը, երեխաների գալը, նրանց գնալը, մարդկանց գալն ու գնալը և մահը, և կյանքը, շարժումն ու խոսակցությունը, մեքենաների աղմուկը, ճառասանները, մտածիր Ամերիկայի ցավի մասին, նաև՝ սարսափի, ներքին խորը կարոտի մասին՝ կենդանի ամեն ինչի մեջ Ամերիկայում: Հիշիր վիթխարի մեքենաներն ու անիվների պտույտը, ծուխ ու կրակը, հանքահորերն ու այնտեղ աշխատողներին, ժխորը, իրարանցումը: Հիշիր լրագրերն ու կինոթատրոնները և այն ամենն, ինչ այս կյանքի մասնիկն է կազմում: Թող քո նպատակը լինի՝ նկատի ունենալ վիթխարի մի երկիր:
Հետո դիմիր որոշակի, առանձին մի բանի: Դիմիր միակ մի մարդու և նրա հոգին թափանցիր: Սիրելով, ջանալով հասկանալ նրա գոյության հրաշքը, ցույց տալով նրա գոյի խորհուրդը, բացահայտիր այն պարզ փաստի հրաշքը, որ նա կա, ապրում է, ու հենց դա էլ պատմիր մեծ արձակով, պարզ ցույց տուր, որ նա ծնունդն է ժամանակի, մեքենաների, ծուխ ու կրակի, լրագրերի և աղմուկի: Հետևիր նրան դեպի իր գաղտնիքն ու խոսիր դրա մասին նրբորեն, նկատել տալով, որ դա մարդա մարդու գաղտնիք է: Մի ստիր: Բաներ մի մոգոնիր՝ որևէ մեկին սիրաշահելու համար: Պատմվածքիդ մեջ ոչ մեկին սպանելու հարկ չկա, ուղղակի ասա, թե ինչն է ամբողջ պատմության, բոլոր ժամանակների մեծագույնն երևույթը՝ սովորական գոյության պարզ ու համեստ ճշմարտությունը: Ավելի մեծ թեմա չկա: Կարիք չկա, որ մեկնումեկը բռնություն գործի՝ քո արվեստի մեջ քեզ օգնելու համար: Բռնությունը կա՝ հիշեցրու, իհարկե, երբ հիշեցնելու ժամանակն է: Պատերազմը հիշեցրու: Բոլոր այլանդակությունները, բոլոր կորուստները հիշեցրու: Նույնիսկ դա՝ սիրելով արա:
Կարինե Գոմցյան 